જ્યોતિ હિરાણી ~ જળમાં ઝળઝળિયાં * Jyoti Hirani

જળમાં ઝળઝળિયાં ઉમટ્યાં ને, પરપોટા થઇ ખીલ્યાં રે 
કોરી આંખે ટશિયા ફૂટ્યાં પાંપણ ઉપર  ઝીલ્યા રે….

પગલે પગલે એક સહેલી,  પીડા નામે સાથે  રે
વાંકીચૂંકી કેડી પર છલકાતી  ગાગર  માથે રે….
સુતરના કાચા તાંતણે, બાંધ્યાં રૂંધ્યાં સગપણ  રે
બંધ ઓરડા પોલી ભીંતો, ખાલીપો જ્યાં વળગણ  રે…

સુનકારાનો પવન આકરો એકલતાની ચક્કી રે
જાત અમારી ઝાકળ જેવી ઉડવાનું છે નક્કી રે…
મધદરિયે તોફાન  આકરાં,  પરપોટાજી ઝીલે  રે

ડૂમાં ડૂસકાં ભીતર ધરબી, સ્મિત કિનારા ખીલે  રે……..

~ જ્યોતિ હિરાણી  

ગીત… આમ જુઓ તો કોઇ મોટી ફરિયાદ નથી. કાવ્યનાયિકા, જે અહીં ભારતીય સ્ત્રી સમુદાયનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, એની રોજબરોજની જિંદગી, એની રીતે ચાલ્યાં જ કરે છે પણ… જે વાત એને કાંટાની જેમ ખૂંચે છે, એ છે બેધારાપણાની વાત, સતત બેવડી જિંદગી જીવવાની વાત. અને એ ઘસરકા કર્યે જ જાય છે, કર્યે જ જાય છે..

આ ગીતમાં શબ્દોની પસંદગી નાજુકાઈથી અને સ્પર્શી જાય એમ કરી છે. કોરી આંખમાં ફૂટતા ટશિયા, જે ઝળહળે છે, પરપોટા થઇ ખીલે છે ને એને પાંપણ ઝીલે છે. ‘ટશિયા’ શબ્દ જે લોહી માટે મોટેભાગે વપરાય છે જે અહીં આંસુ માટે વપરાયો છે. પીડાને વ્યક્ત કરવા માટે કેટલો સૂચક છે! એ ઝળહળે છે કેમ કે અંદર અંધારું હોય તો પણ એણે બહાર પ્રકાશ આપવાનો છે. પરપોટા કે જેનું આયુષ્ય અત્યંત ક્ષણિક છે એ ખીલે તોય શું!

સૂતરના કાચા તાંતણે બંધાતા સંબંધ તો જાણ્યા છે, પણ અહીં સંબંધ બંધાયા પછી કેવા રૂંધે છે એની વાત છે. જોકે ‘બંધાવા’ની વાત પણ અહીં ‘જોડાવા’ના અર્થમાં નથી.. ‘બાંધી દેવા’ના, ‘રોકી રાખવા’ના અર્થમાં છે. સ્ત્રીની આ રૂંધામણ જ કાવ્યની જન્મદાત્રી છે ને!