🔆ડો. રાધિકા  ટીક્કુ ~ સ્નેહવેલને🔆

સ્નેહવેલને
નવપલ્લવિત કરવા
જેવું હું
જળ ઉમેરું છું
ત્યાં જ
તારા
અપારદર્શક ચહેરા
ઉપર
બગાસું ઊગે છે.

~ ડો.રાધિકા  ટીક્કુ  

દિવ્ય ભાસ્કર > કાવ્યસેતુ 200 > 25 ઓગસ્ટ 2015 * લતા હિરાણી

આ નાનકડા અછાંદસ કાવ્યમાં જીવનની કેટલી મોટી વાસ્તવિકતા ચિતરાઈ છે ! સ્ત્રી-પુરુષના સંબંધોની સચ્ચાઈ આંખ સામે છતી થઈ છે ! અહીંયા પતિ-પત્ની શબ્દ વધુ લાગુ પડે છે કેમ કે લગ્ન પછી જ સ્નેહવેલ સુકાઈ જવાનો સંભવ વધુ હોય છે.

આલિંગન-બાથમાંથી છૂટવાનું મન ન થાય એવી રૂપાળી હૂંફાળી હકીકત, એકબીજાથી દૂર રહી પડખા ફરીને સૂઈ જવા જેવી કઠણાઈમાં કૂદકો મારીને નથી પહોંચી જતી. આ બદલાવ ધીમે ધીમે આવતો જાય છે. શરૂઆતનો રસ્તો મજાનો લીલોછમ, તાપ પણ હૂંફાળો પછી ખાડાટેકરા, કંકર-પથ્થર ક્યારેક પગને અને ક્યારેક હૈયાને વાગતા રહે છે. ઉષ્મા દેતો તાપ આકરો લાગતો જાય છે. સંબંધની વાસ્તવિકતા સ્વીકારવી અઘરી બનતી જાય છે. મનમાં સવાલ ઊઠવાના શરૂ થઈ જાય છે, ‘આ એ જ વ્યક્તિ છે જેને મેં દિલોજાનથી ચાહી હતી !’ ‘આ એ જ વ્યક્તિ છે જેના માટે મેં બધું છોડી દીધું !’ આવા સવાલ બંને પક્ષે થઈ શકે. બદલાવ ક્યાંક બંને પક્ષે વત્તે-ઓછે અંશે તો ક્યાંક એકપક્ષે પણ હોઈ શકે. જ્યાં બંને પક્ષે હોય ત્યાં એકબીજાને સમજવાની તૈયારીનો અભાવ હોઈ શકે. અહમ હોઈ શકે. લગ્ન બહારના સંબંધ હોઈ શકે કે બીજા અનેક પ્રશ્નો હોઈ શકે. કારણ ઘણાં પણ પરિણામ એક જ. સંબંધોના સૂર્યનું આથમતા જવું.. એ અંધારાની, એ રાતની લંબાઈ કેટલી હોય ? ક્યારેક ટૂંકી, ક્યારેક લાંબી ને ક્યારેક અનંત … ફરી કદીયે સૂર્યોદય ન થાય એવી…

સ્નેહવેલને નવપલ્લવિત કરવા જળ ઉમેરવાની વાત સરસ છે. ‘જળ’ શબ્દ સંબંધની ઉષ્માનું હોઈ શકે કે આંખનું પણ હોઈ શકે. જળનો સ્વભાવ જ પ્રવાહી. એક વ્યક્તિથી બીજી વ્યક્તિ સુધી પહોંચતા એને વાર ક્યાં લાગે ? બંને જળ ભીના કરે છે, ક્યારેક ટૂંક સમય માટે, ક્યારેક લાંબા સમય માટે. એનું પરિણામ, એના પ્રતિભાવો અલગ અલગ, ક્યારેક અપેક્ષા કરતાં તદ્દન વિરોધી પણ આવે !

‘અપારદર્શક ચહેરા પર બગાસું ઊગે’ બહુ પ્રતીકાત્મક અને સચોટ કલ્પન છે. ચહેરો એ માનવીનું દર્પણ કહી શકાય. મોટેભાગે માનવીનો ચહેરો એના ભાવવિશ્વની ચાડી ખાતો હોય છે. ઘણા સપાટ ચહેરા પણ હોય છે અને ઘણા નાટકીય પણ કે જ્યાં ચહેરા પરથી એની પોતાની અંદર શું ચાલે છે, એની ખબર જ ન પડે ! અહીં કંઈક એવા જ ચહેરાની વાત છે. ચહેરા પર કોઈ ભાવ-પ્રતિભાવ પ્રગટતા નથી. પ્રતિભાવને નામે કહીએ તો કંટાળો પ્રદર્શિત થાય છે, બગાસા રૂપે ! સૂકાતા જતાં સંબંધને સીંચવાની વાત તો દૂર રહી, જે સીંચે છે એને ઝીલવાનું પણ જેને જરૂરી ન લાગે એની પાસેથી પછી શું અપેક્ષા રાખી શકાય ?

સૂરજ આથમતો જાય, આથમતો જાય….. ક્ષિતિજે અંધારા ઊગતા જાય ને ઊગતા જાય…   

યાદ આવે છે ને !

‘પાસપાસે તોય કેટલા જોજન દૂરનો આપણો વાસ 
જેમ કે ગગન સાવ અડોઅડ તોય છેટાનો ભાસ.’